معمای سانتریفیوژها در وین

در این میان گفته شد که دو متن جدید در حوزه هسته ای و تحریمی هم نتیجه این دور از گفت وگوها بوده که تلفیقی از متن های وین 6 و متن های پیشنهادی ایران است .اما هفته قبل میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان ‌های بین‌المللی در وین در میانه بحث های داغ مذاکراتی در مصاحبه‌ای فاش کرد که یکی از موضوعات حساس در وین، سانتریفیوژهای پیشرفته غنی سازی اورانیوم ایران است و گفت که گزینه انتقال آن ها به خارج  یا از بین بردن آن ها وجود دارد. گزینه دیگر، مهر و موم این سانتریفیوژها و انبار کردن آن ها در ایران تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی است. اصولا به سانتریفیوژهایی پیشرفته گفته می شود که از نسل اول یا همان IR1 نبوده و بیشتر از یک سو ظرفیت غنی سازی داشته باشند. این اولین مصداق اختلافی میان دو طرف بود که در این دور از مذاکرات از سوی یکی از دیپلمات های حاضر در وین مطرح شد.حالا و به این بهانه یک بررسی اجمالی داریم از آن چه در برجام درخصوص سانتریفیوژهای ما گفته شده، آن چه در این دو سال و نیم از زمان کاهش اقدامات برجامی ایران صورت گرفته و احتمالات و توافقاتی که امکان دارد در این خصوص انجام شود.طبق متن برجام که دو طرف معتقدند باید به آن برگردند، ایران باید با 5060سانتریفیوژ نسل اول یعنی IR1 در نطنز غنی سازی کند و بقیه سانتریفیوژهای IR1  و IR2M نصب شده در نطنز را نیز به انبار سایت نطنز بفرستد . همچنین ایران می توانست 1044 ماشین IR1 را در سایت غنی سازی فردو بدون انجام غنی سازی و آماده به کار نگه دارد . در حوزه تحقیق و توسعه نیز ایران در زمان بندی های متفاوت و با تعداد و زنجیره های متنوع می توانست روی ماشین های پیشرفته خود شامل IR2M ، IR4 ، IR5، IR6 ، IR7 و IR8 کار تحقیقاتی انجام دهد . اما از پاییز 1398 یعنی از گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران ، ما اعلام کردیم دیگر هیچ محدودیتی روی تحقیق و توسعه ماشین های غنی سازی خود نداریم و بر این اساس شروع به تست زنجیره های جدیدی از ماشین های IR4 و IR6 و همچنین تزریق گاز اورانیوم به IR8 و تست مکانیکی ماشین کاملا جدیدمان یعنی IR9 کردیم که این وضعیت در دو سال گذشته با قدرت و سرعت خوبی ادامه داشته و نه تنها تست های زیادی صورت گرفته بلکه تولید ماشین های جدید نیز افزایش داشته است.از آذر ماه سال گذشته که قانون راهبردی مجلس تصویب شد ، در حوزه سانتریفیوژها نیز تحول مهمی اتفاق افتاد یعنی علاوه بر تست و تولید ماشین های جدید، مجلس، سازمان انرژی اتمی ایران را موظف کرد تا هزار ماشین‌ نسل دوم پیشرفته IR2M را که طبق برجام جمع شده بود و در انبار نطنز تحت نظارت آژانس قرار داشت دوباره در نطنز نصب و غنی سازی با آن ها را آغاز کند، همچنین ظرف یک سال پس از تصویب قانون، غنی سازی با ماشین های IR6 را به هزار دستگاه ماشین توسعه بدهد. آن گام سوم و این قانون باعث شد تا ایران با تعهدات برجامی خود در حوزه سانتریفیوژها فاصله زیادی بگیرد و این فاصله هر روز بیشتر هم می شود.بر اساس بخش 13 گزارش بیست و دوم وزارت امورخارجه ایران که درباره آخرین وضعیت برجام در تیرماه امسال منتشر شده و تفاهمات(نه توافق) مذاکرات وین در آن مقطع را توضیح می دهد حتی در این میان ماشین هایIR8  و IR9 ایران که جلوتر از برجام هستند نیز حفظ خواهند شد و شامل حوزه تحقیق و توسعه می شوند.البته اگر همه چیز طبق برجام انجام شود همه این محدودیت ها نیز طی 2 تا 4 سال آینده برطرف می شوند ضمن این که ایران در این دو سال حجم بزرگی از دانش در زمینه آزمایش و تولید سانتریفیوژهای پیشرفته خود را به دست آورده که به گفته متخصصان این امر ، با این کار ایران سال ها از برنامه خود جلو افتاده است.