افزایش هشدارهای جهانی در مورد تاثیر اندک سینوفارم در مقابل امیکرون

به گزارش مردم فردا، در نتایج این مطالعات که بخش‌های مختصری از آن در یک خبرگزاری خارج از ایران منتشر شده، گفته شده که کارایی دوز سوم واکسن سینوفارم به دلیل برخی آنتی‌بادی‌هایی که در دریافت‌کنندگان این برند واکسن کووید 19 ایجاد می‌شود، پس از 6 ماه به ‌شدت کاهش یافته و حتی در صورت دریافت دوز چهارم از این واکسن هم این افراد همچنان در معرض خطر ابتلا به سویه امیکرون خواهند بود. یکی از این مطالعات بر 38 نفر از اعضای کادر درمان کشور چین انجام شده و گروه هدف، کسانی بوده‌اند که دوزهای اول و دوم واکسن سینوفارم را 5 ماه پیش دریافت کرده بودند اما در مراحل انجام تحقیق مشخص شده که سطح آنتی‌بادی گروه مورد مطالعه، حدود 26 هفته بعد از دریافت دوز سوم سینوفارم، 53درصد کاهش پیدا کرده است. نتایج این مطالعه تاکید کرده که افراد باید برای دوزهای سوم و چهارم، به جای تزریق واکسن سینوفارم که با فرمول ویروس غیرفعال ساخته شده، از واکسن‌های تولید شده با فرمول MRNA یا مبتنی بر پروتئین استفاده کنند تا سیستم ایمنی آنها بیشتر تقویت شود. مطالعه دیگری هم که توسط محققان دانشگاه جیائو تونگ شانگهای با همکاری یک آزمایشگاه بیماری‌های تنفسی انجام شده بود، نتایج مشابهی داشت و پژوهشگران این پژوهش هم اعلام کردند که اثر خنثی‌کننده دوز سوم واکسن سینوفارم در برابر سویه امیکرون، 20 برابر کمتر از تاثیر این واکسن بر سویه «ووهان» بوده است.  نتایج این مطالعه در حالی منتشر شد که حدود دو ماه قبل هم پژوهشگران دانشگاه واشنگتن، در یک مطالعه مشترک با همکاری یک شرکت داروسازی سوییسی، اعلام کردند که واکسن‌های سینوفارم (چین)، جانسون (امریکا) و اسپوتنیک (روسیه) قادر به ایجاد مقاومت و افزایش سطح آنتی‌بادی در مقابل سویه امیکرون نیستند. این مطالعه، کارایی 6 نوع واکسن در برابر سویه امیکرون را بررسی کرده بود و نتایج مطالعه نشان داده بود که فقط سه نفر از ۱۳ دریافت‌کننده دوزهای اول و دوم واکسن سینوفارم و یک نفر از 12 دریافت‌کننده واکسن جانسون، آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در برابر سویه امیکرون داشتند در حالی که از 11 دریافت‌کننده واکسن اسپوتنیک، هیچ کدام آنتی‌بادی مقاوم در مقابل سویه امیکرون نداشتند. 

بعد از انتشار نتایج این مطالعه هم محققان تاکید کردند که واکسن‌های ساخته شده با فناوری MRNA نسبت به واکسن‌های تولید شده مبتنی بر ویروس غیرفعال اولویت دارند. به دنبال انتشار نتایج این مطالعه، سازمان بهداشت جهانی در روزهای پایانی سال میلادی 2021 توصیه کرد که «افرادی که از واکسن‌های مبتنی بر ویروس غیرفعال مانند واکسن چینی سینوفارم استفاده کرده‌اند، برای دوز سوم، واکسن آسترازنکا (که با فناوری مشابه جانسون ساخته شده) یا یکی از واکسن‌های مبتنی بر فناوری MRNA  مانند  فایزر  یا  مدرنا را  انتخاب کنند.»
توصیه سازمان بهداشت جهانی در روزهای پایانی سال میلادی 2021 در حالی منتشر شد که همزمان، نتایج مطالعاتی در انگلیس درباره میزان کارایی واکسن‌های آسترازنکا، فایزر و مدرنا تایید می‌کرد که دوزهای سوم و چهارم این واکسن‌ها هم با وجود فرمولاسیون متفاوت از واکسن‌های مبتنی بر فناوری ویروس غیرفعال همچون سینوفارم،  قادر  به  ایمن‌سازی  در  برابر امیکرون  نیست. 
به استناد نتایج این مطالعات، دوز یادآور آسترازنکا فقط تا 60درصد، دوز یادآور فایزر فقط تا 35درصد و دوز یادآور مدرنا فقط تا 45درصد ایمنی در مقابل ابتلا به سویه امیکرون  ایجاد  کرده  بود. 
ما چه  نوع  واکسن‌هایی  زدیم  و داریم؟ 
طبق گزارش‌های مستمری که معاون فنی سابق گمرک ایران طی 9 ماه ابتدای امسال دراختیار رسانه‌ها قرار داد، اولین محموله واکسن کرونا 15 بهمن 1399 در گمرک بین‌المللی امام خمینی وارد و ترخیص و به وزارت بهداشت تحویل داده شد که شامل 20 هزار دوز واکسن اسپوتنیک از مبدا روسیه بود. از 15 بهمن 1399 تا اول اسفند ماه سال جاری در مجموع 155 میلیون و 685 هزار و 308 دوز واکسن کرونا با برندهای سینوفارم، آسترازنکا، اسپوتنیک V و بهارات وارد کشور شده که شامل 131 میلیون و 604 هزار و 498 دوز واکسن سینوفارم، چهار میلیون و ۹۱ هزار و ۲۰۰ دوز واکسن اسپوتنیک V، یک میلیون و 125 هزار دوز واکسن بهارات و 16 میلیون و 646 هزار و 610 دوز واکسن آسترازنکاست. آخرین محموله واکسن سینوفارم، 25 آذر ماه وارد و از گمرک بین‌المللی امام خمینی ترخیص شد و واردات واکسن‌های بهارات و اسپوتنیک V ‌هم از پاییز امسال متوقف شد چنانکه 13 آبان، آخرین محموله واکسن اسپوتنیک شامل 777 هزار و 600 دوز و 17 مهر هم آخرین محموله واکسن بهارات شامل یک میلیون دوز از گمرک بین‌المللی امام خمینی ترخیص شد اما واردات محدود واکسن آسترازنکا احتمالا ادامه خواهد داشت. 
محققان  ایرانی  هم  به  نتایج  مشابه پژوهش‌های  بین‌المللی  رسیدند 
ابتدای پاییز امسال و دو ماه پیش از شناسایی اولین مبتلای سویه امیکرون در کشور، نتایج یک مطالعه در مورد کارایی 3 واکسن وارداتی پرمصرف در ایران و تاثیر آنها در پیشگیری از ابتلا، بستری و مرگ مبتلایان کرونا در مقایسه با بیمارانی که واکسن نزده بودند، منتشر شد که همچون نتایج مطالعات بین‌المللی، تایید می‌کرد که حتی در آن زمان که دلتا سویه غالب کشور بود هم، این واکسن‌ها قادر به پیشگیری و مصون‌سازی صددرصدی نیستند. این مطالعه توسط مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت، در شهر شیراز و در گروه هدف 388 هزار نفری انجام شده بود که کامران باقری لنکرانی؛ وزیر بهداشت اسبق، در یک مکاتبه رسمی خطاب به علیرضا مرندی؛ رییس فرهنگستان علوم پزشکی کشور، در توضیح نتایج این مطالعه اعلام کرد: «در مطالعه‌ای که اخیرا در شیراز و بر بیش از 388 هزار نفر از ساکنان استان فارس در مقایسه بین دریافت‌کنندگان دو دوز واکسن کووید 19 و کسانی که واکسن دریافت نکرده بودند، انجام شده مشخص گردید با گذشت 14 روز از دوز دوم واکسن، میزان موفقیت واکسن‌ها به این شرح است: تاثیر واکسن آسترازنکا بر جلوگیری از ابتلا، بستری و فوت مبتلایان کرونا به ترتیب 37.9درصد (ابتلا) 57.3درصد (بستری) 70.8درصد (مرگ) تاثیر واکسن سینوفارم بر جلوگیری از ابتلا، بستری و فوت مبتلایان کرونا به ترتیب 5 درصد (ابتلا) 55.8 درصد (بستری) 65درصد (مرگ) تاثیر واکسن اسپوتنیک بر جلوگیری از ابتلا، بستری و فوت مبتلایان کرونا به ترتیب 39.1درصد (ابتلا) 69.1درصد (بستری) 74.3درصد (مرگ).»
واکسن‌های  ایرانی کجاست؟ 
تولید‌کنندگان ایرانی واکسن کرونا، تا امروز موفق به ایفای کامل تعهدات خود نشده‌اند و حجم واکسن‌های ایرانی تحویل شده به وزارت بهداشت بسیار کمتر از تعهدات کلامی و کاغذی تولید‌کنندگان است. در حالی که طبق وعده تولید‌کنندگان داخلی واکسن، قرار بود تا ابتدای پاییز امسال بیش از 70 میلیون دوز واکسن از دو برند ایرانی به وزارت بهداشت تحویل داده شود، طبق اعلام رسمی تا 18 دی امسال مجموع واکسن‌های ایرانی توزیع شده در مراکز واکسیناسیون، شامل 6 میلیون دوز واکسن اسپایکوژن، 13 میلیون و 500 هزار دوز واکسن برکت و 8 میلیون دوز واکسن پاستوکووک بوده و اعلام شد که 5 میلیون دوز واکسن کووپارس و 2 میلیون دوز واکسن فخرا هم در راه تحویل و توزیع است. در حالی که تولید صفر تا صدی واکسن پاستوکووک همچنان در هاله‌ای از ابهام است چون تولید‌کنندگان کوبایی مدعی شده‌اند که ایرانی‌ها به هیچ‌وجه در تولید این واکسن مشارکت نداشتند و فقط جمعیت هدف محدودی در کارآزمایی بالینی این واکسن شرکت کرده‌اند، پاستوکووک هم در فهرست برندهای ایرانی قرار نمی‌گیرد.