چرا آمار شفاف و دقیق مخاطبان تلویزیون اعلام نمی شود؟!

به گزارش مردم فردا،در حالی که مدتی است منتشر نشدن آماری شفاف و دقیق از میزان مخاطبان برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیون مورد انتقاد رسانه‌ها بوده است، صداوسیما در اقدامی بی‌سابقه تصمیم گرفته به جای انتشار گزارش آماری از درصد مخاطبان تلویزیون در نوروز و رمضان، گزارشی غیرشفاف و مبهم از تعداد پیام‌هایی که در سامانه امور ارتباط با مخاطبان (۱۶۲) ثبت شده، منتشر کند. چرا نتایج این گزارش که دیروز به نقل از روابط عمومی صداوسیما در ایسنا منتشر شد، شاخص مناسب و معتبری برای ارزیابی میزان موفقیت تولیدات تلویزیون نیست؟
 
آمار پایین تماس‌ها و پیام‌ها
پیش از این که سراغ جزئیات ابهام‌ها و ایرادهای گزارش صداوسیما برویم، ابتدا میزان پیام‌هایی را که در سامانه 162 ثبت شده بررسی می‌کنیم. بنابراین گزارش، در بازه زمانی هشتم اسفندماه تا 14 فروردین، ۱۴۱ هزار و ۹۶۹ پیام در قالب پیام صوتی، پیام تلفنی و پیامک ثبت شده است که از این عدد، ۸۴ هزار و ۲۱۰ پیام از طریق پیغام‌گیر و ۳۰ هزار و ۸۸۴ پیام به صورت تلفنی به ثبت رسیده. همچنین ۲۶ هزار و ۸۷۵ پیامک نیز برای 162 ارسال شده است. در بازه زمانی 36 روزه هشتم اسفند تا 14 فروردین، به صورت میانگین روزانه تقریبا 3 هزار و 943 پیام در سامانه 162 ثبت شده است که این میزان بازخورد برای رسانه ملی، اصلا عدد قابل توجهی نیست و اتفاقا نشان می‌دهد برنامه‌ها و سریال‌ها از طریق «پیام صوتی»، «پیام تلفنی» و «پیامک»، بازخورد فراوانی را جذب نکرده‌اند.


ملاک نامعتبر تماس‌های 162
گذشته از تعداد تماس‌ها و کم یا زیاد بودن آن‌ها، به صورت کلی میزان اعتبار پیام صوتی، تلفنی و پیامک در 162 از اساس زیر سوال است! امروزه در شرایطی که مخاطبان تلویزیون می‌توانند از طریق صفحه برنامه‌ها و سریال‌ها در شبکه‌های اجتماعی، بازخورد و نظرات خود را منعکس کنند، ممکن است عده کمتری از مخاطبان به واسطه سامانه 162 نظرشان را درباره یک برنامه یا سریال مطرح کنند و عده‌ای هم هرگز برای اعلام نظر مثبت یا انتقاد خود سراغ تماس یا ارسال پیامک نروند. در این شرایط چطور ممکن است بر اساس پیام‌های ثبت شده در 162، درباره میزان موفقیت تولیدات تلویزیون قضاوت کرد؟ اگر به دلیل این ایردها درباره  موفقیت یا شکست برنامه‌ها و سریال در جذب مخاطب قضاوت نکنیم، انتشار تعداد تماس‌‌‌های مخاطبان با 162 و ارسال پیام به این سامانه چه کارکردی خواهد داشت؟

ابهام در نتایج غیرشفاف
طبق نتایجی که منتشر شده، برنامه «محفل» و سریال «هفت‌سر اژدها» در شبکه سه، برنامه‌های «پاورقی» و «نوسان» در شبکه دو، «زندگی پس از زندگی» و «چهارگاه» در شبکه چهار با اختلاف زیاد نسبت به بقیه برنامه‌ها بیشترین پیشنهاد، درخواست یا قدردانی را از سوی مخاطبان جذب کرده‌اند. در شبکه آی‌فیلم نیز سریال‌های «پایتخت» و «دلدادگان»، در شبکه یک نیز بیشترین درخواست، پیشنهاد و قدردانی را داشته‌اند. در میان برنامه‌هایی که نام‌شان در این گزارش آمده، جای ویژه برنامه‌های تحویل سال و «مهمانی» خالی است. آیا این برنامه‌ها هیچ بازخوردی در سامانه 162 نداشته‌اند؟ آیا میزان پیشنهاد، درخواست یا قدردانی مخاطبان از برنامه‌ها در 162 پایین بوده و این به معنی ناموفق بودن آن‌هاست؟ در این شرایط ملاک آماری برای ارزیابی میزان استقبال از آن‌ها چیست؟ مبهم و غیرشفاف بودن نتایج، یکی از ایرادهایی‌ است که به این گزارش وارد است. علاوه بر این‌ها، عدد دقیق میزان بازخورد (پیشنهاد، درخواست، قدردانی) برنامه‌ها، سریال‌ها و اختلاف‌شان با دیگر برنامه‌ها معلوم نیست.

تمجیدها مهم‌ترین محورهای نظرات!
یکی از نکات عجیب درباره گزارش صداوسیما از آمار تماس‌ها و پیام‌های مخاطبان، اعلام «مهم‌ترین محورهای نظرات مخاطبان» درباره برنامه‌ها و سریال‌هایی که نام‌شان در گزارش آمده، است. مورد یکسان و مشترک «تشکر از محتوای جذاب و آگاهی‌بخش» به عنوان یکی از مهم‌ترین محورهای نظرات مخاطبان درباره سریال «هفت سر اژدها»، برنامه «پاورقی»، «نوسان» و «زندگی پس از زندگی» مطرح شده است. درباره «پایتخت»، «دلدادگان»، «زیرخاکی 4» و «سنجرخان» هم «جذابیت» مورد مشترک هر چهار سریال است. اکنون سوال این‌جاست که آیا هیچ یک از نظرات منفی نبوده و مخاطبان انتقادی به این آثار نداشته‌اند؟ همان‌طور که نوشتیم، ممکن است مخاطبان نظرات منفی خود درباره تولیدات تلویزیون را مطرح نکنند و صرفا نظرات مثبت و تمجیدها از طریق 162 منتقل شود، در این شرایط قرار است انتشار نظرات صرفا مثبت مخاطبان به عنوان مهم‌ترین محورهای نظرات آن‌ها، ملاکی برای موفقیت و کیفیت آثار در نظر گرفته شود؟ در این صورت اعتبار نظرسنجی زیر سوال می‌رود.

مورد عجیب منتشر نشدن درصد مخاطبان
پیش از معمولا در پایان هر فصل، گاهی هر ماه یا در بازه‌های زمانی خاص مانند نوروز یا ماه رمضان، مرکز تحقیقات صداوسیما گزارشی از پربیننده‌ترین برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیون منتشر می‌کرد، اما تقریبا یک سال است که نظرسنجی به صورت منظم منتشر نشده و بعضی رسانه‌ها نیز آمار میزان مخاطبان سریال‌ها را افشا کرده‌اند! عدم انتشار رسمی نتایج تحقیقات درباره میزان بینندگان برنامه‌ها و سریال‌ها و علت این اتفاق، بارها از سوی رسانه‌های مختلف مورد انتقاد قرار گرفت. پیمان جبلی رئیس صداوسیما، اسفند 1402، در پاسخ به سوال ایرنا درباره نتایج نظرسنجی‌ها برنامه‌های تلویزیون و افت مخاطب گفته بود: «نظرسنجی‌ها بر اساس شاخص‌های متنوع و قابل تفسیر انجام می‌شود، اتکای صرف به نتایج نظرسنجی‌ها در هیچ جای دنیا کار علمی نیست. باید به مجموعه شاخص‌ها، زمینه‌ها و عوامل تاثیرگذار توجه کرد.» جبلی همچنین محاسبه نشدن میزان بازدید تولیدات تلویزیون در فضای مجازی را نیز به عنوان ایرادی برای انتشار نظرسنجی مطرح کرده بود، اما اکنون در شیوه جدید صداوسیما یعنی انتشار میزان پیام‌ها و تماس‌های مردمی نیز همچنان آن ایراد پابرجاست و تماس‌های 162 قابل اتکا نیست؛ بنابراین هنوز علت منتشر نشدن میزان مخاطبان تلویزیون به شیوه سابق سوال‌برانگیز و مورد انتقاد است.