بحران جهانی تراشه چه زمانی به پایان می‌رسد؟

تراشه مهم‌ترین چیزی است که در لوازم هوشمند امروزی بکار گرفته می‌شود. در واقع باید بگوییم اینکه محصولی را هوشمند می‌نامیم به خاطر همین تراشه است در غیر این صورت هوشمند بودن هیچ معنای خاصی نداشت. اما متاسفانه طی دو سه سال اخیر، به خصوص بعد از شیوع ویروس کرونا، شرکت‌ها با بحران شدیدی در این زمینه روبرو شدند. شرکت‌های سازنده‌ی خودرو و گوشی‌های هوشمند با این تصور که ممکن است فروش آن‌ها به خاطر شیوع ویروس کرونا افت پیدا کند، سفارشات تراشه‌ی خود را لغو کردند. از طرفی خشک‌سالی‌های پیاپی در تایوان را هم نباید نادیده گرفت چرا که باعث شد TSMC که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده‌ی تراشه در جهان به حساب می‌آید، نتواند به آن میزانی که باید تراشه تولید کند. احتمالا می‌دانید که در تولید تراشه، آب چقدر اهمیت دارد و طبیعتا با خشک‌سالی باید بحران یادشده بدتر هم می‌شد که شد.

اما پرسشی که وجود دارد این است که چه زمانی شاهد اتمام این بحران خواهیم بود؟ طی این دو سال همیشه در خبرگزاری‌های مختلف اینطور گفته می‌شد که بحران تراشه آغاز مشخصی داشت اما پایان مشخصی ندارد. بنابراین هیچگاه نتوانستیم به تاریخ دقیقی دسترسی داشته باشید. گفته می‌شد در سال ۲۰۲۲ هم این مشکل حل نخواهد شد که با توجه به روند موجود، به نظر می‌رسد پیش‌بینی درستی هم بوده باشد.

همانطور که در بالا اشاره شد، شرکت‌های تولیدکننده‌ی خودرو و گوشی‌های هوشمند با آغاز شیوع ویروس کرونا تصور کردند میزان سفارشات به حداقل می‌رسد و به همین خاطر سفارشات تراشه‌ی خود را لغو کردند. اما همانطور که احتمالا می‌دانید، در شرایط کرونا فروش لوازم الکترونیکی که خودروهای هوشمند هم بخشی از آن به حساب می‌آیند افزایش پیدا کرد و در این بین شرکت‌ها ماندند با کلی تقاضا برای خرید محصولات‌شان اما هیچ یک از آن‌ها تراشه‌ی کافی برای تجهیز محصولات خود به آن نداشتند و وارد یک بحران دیگر شدند.

هر روز وابستگی افراد مختلف به محصولات الکترونیکی افزایش پیدا می‌کند و طبیعتا نباید فروش آن‌ها حتی در دوران شیوع بیماری کاهش پیدا می‌کرد. تلاش شرکت‌ها برای خرید تراشه افزایش پیدا کرد و هجوم ناگهانی آن‌ها به شرکت‌های تولیدکننده‌ی تراشه، پدیده‌ای را تحت عنوان «بحران جهانی تراشه» بوجود آورد که اکنون بسیاری از شرکت‌ها را درگیر کرده است. شرکت‌هایی هم که توانستند تا حدودی تراشه خریداری کنند با مشکل دیگری مواجه شدند؛ ویروس کرونا باعث بیماری کارکنان بخش مونتاژ شد و در نتیجه اگرچه تراشه وجود داشت اما محصولی نبود که تراشه در آن بکار گرفته شود.

نظر مدیرعامل کوالکام در رابطه با بهبود بحران تراشه در سال آینده
در همین راستا، مدیرعامل کوالکام صحبت‌هایی را در رابطه با بحران جهانی تراشه مطرح کرد و ابراز امیدواری کرد که تا سال آینده یعنی ۲۰۲۲ این مشکل بهبود پیدا کند، نه اینکه به طور کامل حل شود. بنابراین به نظر می‌رسد باید سال آینده اما باز هم در تاریخی نامشخص شاهد بهتر شدن اوضاع باشیم. اما دلیل این موضوع چیست و چرا باید به حرف‌های مدیرعامل کوالکام امیدوار باشیم؟

به گزارش پایگاه خبری کره‌ای The Elec، کریستیانو امو، مدیرعامل کوالکام هفته‌ی گذشته گفت که بحران تراشه هر روز کمتر و کمتر می‌شود و سال آینده این وضعیت بهتر هم می‌شود. کریستیانو گفت که امسال حجم تامین بیشتر از سال گذشته بوده است و این یعنی شرکت‌ها بالاخره روی غلتک افتاده‌اند و سعی می‌کنند به مشکل پیش‌آمده غلبه کنند. اینطور که به نظر می‌رسد، توانایی شرکت‌های سازنده‌ی تراشه در تامین تراشه‌های مورد نیاز بیشتر از سال قبل بوده است و سال آینده بهتر هم می‌شود.

به گزارش The Elec، بحران تراشه آنقدری شدید بود که سامسونگ مدیرعامل بخش گوشی‌های هوشمند خود یعنی TM Roh را به همراه مدیرعاملان یک سری دیگر از تامین‌کنندگان خود برای مذاکره به آمریکا فرستاد تا با سران کوالکام ملاقاتی داشته باشند. آن‌ها طی این جلسه از کوالکام درخواست کردند تا اندکی سفارش برای سامسونگ کنار بگذارند تا شرکت کره‌ای مجبور نشود تولید گوشی‌هایش را کاهش دهد.

احتمالا می‌دانید که تا همین امسال باید شاهد رونمایی از گلکسی S21 فن ادیشن می‌بودیم اما این اتفاق رخ نداد. برخی از کاربران شاید دلیل اصلی این موضوع را ندانند اما موضوع این است که اگر سامسونگ می‌خواست این گوشی را تولید کند، به خاطر تقاضای زیادی که پیش‌بینی می‌شد (و قطعا اتفاق می‌افتاد) گلکسی S21 فن ادیشن به عنوان یک پرچم‌دار مقرون به صرفه‌ی بسیار ارزشمند داشته باشد، قطعا باید کلی تراشه‌ی پرچم‌دار سفارش می‌داد که فقط برای گلکسی S21 فن ادیشن استفاده شود. در صورتی که تابستان امسال شرکت کره‌ای از گوشی‌های گلکسی زد فولد ۳ و زد فلیپ ۳ رونمایی کرد و طبیعتا نیاز داشت به عنوان آینده‌ی گوشی‌های هوشمند، از بابت موجودی کافی این گوشی‌ها اطمینان حاصل کند. اگر قرار بود تراشه‌ها در گلکسی S21 بکار گرفته شود دیگر گوشی‌های تاشوی این شرکت به اندازه‌ی کافی تولید نمی‌شدند و اگر تقاضا برای آن‌ها بیشتر از میزان تولید بود شاید کاربران دلسرد می‌شدند. بنابراین عدم عرضه‌ی گلکسی S21 فن ادیشن یک ریسک از سوی سامسونگ بود که شاید در نهایت به نفع شکرت هم نباشد.

TSMC اما در میان این بحران تلاش کرد از آب گل‌آلود ماهی بگیرد. شرکت تایوانی که قلب تراشه‌ی جهان به حساب می‌آید تصمیم گرفت وقتی تقاضا از تامین فراتر رفت، قیمت تراشه‌هایش را افزایش بدهد. این شرکت طی یک تصمیم نه چندان جالب، قیمت تراشه‌هایش را به شکل محسوسی تا ۲۰ درصد افزایش داد اما جالب اینجاست که اپل، بزرگ‌ترین مشتری این شرکت شامل این افزایش قیمت نشد. این شرکت قیمت را افزایش داد تا از آن طرف بتواند فقط ۳ درصد تولید تراشه‌های اپل را بیشتر کند. در راستای این تصمیم، سایر شرکت‌های تامین‌کننده‌ی تراشه هم قیمت تراشه‌های خود را افزایش دادند و شرکت‌های تولیدکننده‌ی گوشی‌های هوشمند هم در نتیجه‌ی این موضع، قیمت گوشی‌های خود را افزایش دادند. در نهایت هم مشتری بیشترین ضرر را متحمل شد.

به صورت متوسط، تراشه‌هایی که از اینترنت ۴G پشتیبانی می‌کنند ۱۵ درصد افزایش قیمت داشته‌اند در حالی که تراشه‌های مجهز به مودم ۵G فقط ۵ درصد گران‌تر شدند. این تصمیم شاید در نگاه اول خیلی منطقی به نظر نرسد چرا که بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر گوشی‌های ۵G تولید می‌کنند و تقریبا می‌توانیم بگوییم اصلا گوشی به میزان زیاد تولید نمی‌شود اما جالب است بدانید تقاضا برای تراشه‌های ۴G بیشتر از ۵G بوده و خواهد بود تا زمانی که شبکه‌ی ۵G فراگیر شود و تمام کشورهای جهان بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.

اینطور که به نظر می‌رسد، سامسونگ، یعنی بخش تولید تراشه‌ی این شرکت که بعد از TSMC بزرگ‌ترین شرکت در جهان در این زمینه به حساب می‌آید قرار است تولید تراشه‌ی جدید کوالکام یعنی اسنپدراگون ۸ نسل ۱ را بر عهده بگیرد. این تراشه مبتنی بر لیتوگرافی ۴ نانومتری است و طبق ادعای کوالکام پیشرفت محسوسی به نسبت نسل گذشته دارد. این تراشه قرار است در پرچم‌دارهای سال آینده‌ی اندرویدی مورد استفاده قرار بگیرد و به نظر می‌رسد قدرت پردازشی بسیار بالایی هم با توجه به نوع هسته‌ها و فناوری ساختی که دارد داشته باشد. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که سامسونگ هم می‌خواهد اگزینوس ۲۲۰۰ را دقیقا با همین فناوری مشابه تولید کند. اگر شرکت کره‌ای بخواهد امسال از این تراشه رونمایی کند قطعا تمرکز را روی تولید آن خواهد گذاشت و تعداد سفارشات برای کوالکام را محدود خواهد کرد. از طرفی چون TSMC هم به نوعی به خدمت اپل درآمده، جای خالی برای کوالکام ندارد. یکی از افراد مطلع از موضوع هم پیش‌تر در این رابطه گفته بود که میزان تولید تراشه‌های ۴ نانومتری سامسونگ نشان خواهد داد که آیا کوالکام تراشه‌ی کافی برای تولید اسنپدراگون ۸ نسل ۱ خواهد داشت یا خیر.

در پایان سه ماه دوم امسال، موسسه‌ی تحقیقاتی و آماری Strategy Analytics، کوالکام را بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده‌ی پردازنده در جهان دانست. این شرکت با در اختیار داشتن ۳۶ درصد از سهم بازار، بالاتر از مدیاتک با ۲۹ درصد و اپل با ۲۱ درصد، بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده‌ی پردازنده در جهان به حساب می‌آید که البته با در نظر گرفتن میزان گوشی‌های اندرویدی، این برتری اصلا دور از انتظار هم نبود. اما اینطور که به نظر می‌رسد، شرکت آمریکایی سایه‌ی سنگین مدیاتک را پشت سر خود احساس می‌کند. حتی در برخی از فصل‌ها مدیاتک توانسته بود از این شرکت پیشی بگیرد و با در نظر گرفتن پیشرفت چشمگیری که این مدیاتک در تولید پردازنده داشت، اصلا بعید نیست طی چند سال آینده شاهد پیشتازی این شرکت در تولید پردازنده باشیم.

مدیاتک در حال حاضر Dimensity 9000 را به عنوان تراشه‌ی ۴ نانومتری جدید خود در اختیار دارد؛ تراشه‌ای که دقیقا از همان فناوری مشابه اسنپدراگون ۸ نسل ۱ بهره می‌برد اما به گفته‌ی مدیاتک، دیگر قرار نیست در گوشی‌های پرچم‌دار اقتصادی یا معمولی بکار گرفته شود و باید شاهد حضور آن در گوشی‌های قدرتمند و پرچم‌دارهای اصلی باشیم. ظاهرا مدیاتک توانسته راهی برای بهبود اوضاع تراشه‌های خود کند و به همین خاطر دیگر آن شرکت قدیمی نیست که زیر سایه‌ی کوالکام و سامسونگ قرار داشته باشد.

مدیرعامل ARM نظر دیگری دارد؛ بحران تراشه تمام‌شدنی نیست!
اما نکته‌ی جالب و البته نگران‌کننده اینجاست که همه با نظر کریستیانو امو موافق نیستند. سیمون سجرز، مدیرعامل ARM در گفت‌و‌گویی ادعا کرد که بحران جهانی تراشه قرار نیست پایان مشخصی داشته باشد و از طرفی روز به روز بدتر هم می‌شود. طبق گفته‌های او، بحران تراشه نه تنها بهتر نمی‌شود بلکه تا مدت‌ها ادامه هم خواهد داشت و بسیار بدتر از چیزی خواهد بود که برخی از کاربران تصور می‌کنند.

پت گلسینگر، مدیرعامل اینتل هم مدعی شد که بحران تراشه تا سال بعد هم ادامه خواهد داشت اما در سال ۲۰۲۳ به اتمام خواهد رسید. اما او هم تاریخ دقیقی برای حل این مشکل ارائه نکرد. حال چرا این شرکت‌ها تصورات و ایده‌های مختلفی در رابطه با این موضوع دارند اصلا مشخص نیست. از طرفی هر دوی این افراد، در زمینه‌ی تولید تراشه فعالیت می‌کنند و نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم حرف کدام یک درست‌تر است. فقط باید منتظر بمانیم ببینیم چه پیش می‌آید و در نهایت صحبت‌های چه کسی درست از آب در خواهد آمد.

نکته‌ی جالب اینجاست که با وجود مشکل کمبود تراشه، گوگل توانست طی یک همکاری با سامسونگ، تراشه‌ی اختصاصی خود یعنی تنسور را طراحی و تولید کند. این تراشه مبتنی بر لیتوگرافی ۵ نانومتری است که پیش از این هم در تولید آن، شرکت‌ها به مشکل برخورده بودند که از جمله این تراشه‌ها می‌توان به اسنپدراگون ۸۸۸ اشاره کرد. اما تنسور به عنوان اولین تراشه‌ی اختصاصی گوگل با مشکل خاصی مواجه نشد که دلیل اصلی آن می‌تواند بازار عرضه‌ی محدود گوشی‌های پیکسل باشد. این تراشه اگرچه خیلی قدرتمند نبود اما به گوگل کمک کرد تا قابلیت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را به بهترین شکل ممکن در گوشی‌هایش پیدا کند. البته تراشه‌های قدرتمند در میان بحران کم نبودند. از جمله این موارد می‌توان به تراشه M1 پرو و M1 مکس به ترتیب با ۳۳.۷ و ۵۷ میلیارد ترانزیستور اشاره کرد.

اپل به احتمال بسیار فراوان برای تولید مودم ۵G تراشه‌ی قدرتمند دو سال بعد خود با TSMC همکاری خواهد کرد. تراشه‌ای که قرار است در سال ۲۰۲۳ و در گوشی‌های آیفون ۱۵ مورد استفاده قرار بگیرد. کوالکام می‌گوید ظاهرا باید ۲۰ درصد از مودم‌های ۵G آیفون‌های سال ۲۰۲۳ را تولید کند و طراحی ۸۰ درصد باقی مانده بر عهده‌ی اپل خواهد بود. اما برای تولید خود تراشه‌ها، دیگر همکاری بین اپل و سایر شرکت‌ها شکل نخواهد گرفت چرا که TSMC ظاهرا تنها شرکتی خواهد بود که شرکت کوپرتینویی با آن وارد همکاری می‌شود.

در رابطه با بحران تراشه هم فعلا هیچ چیزی مشخص نیست. اینکه امسال، سال آینده یا حتی دو سال دیگر شاهد پایان این بحران سخت خواهیم بود یا خیر اصلا مشخص نیست. نمی‌دانیم کدام مدیرعامل حرف درست را می‌زند و کدام تحلیل‌گر، درست پیش‌بینی می‌کند. فعلا فقط باید منتظر بمانیم ببینیم چه پیش خواهد آمد. در حال حاضر که به نظر می‌رسد شرکت‌های سازنده‌ی گوشی‌های هوشمند نمی‌توانند با خیال راحت گوشی‌های خود را به همان میزانی که مد نظر دارند تولید کنند. حال اینکه این وضعیت سال آینده بهتر می‌شود یا خیر موضوعی است که برای مطلع شدن از آن فقط باید منتظر بمانیم.

البته نکته‌ی مثبت اینجاست که فشار کرونا روز به روز کمتر و کمتر می‌شود و به لطف واکسیناسیون سراسری، کاربران کمتری هر روز بر اثر ابتلا به این ویروس خطرناک جان می‌دهند. به همین خاطر یکی از دلایل اصلی بحران به‌زودی برطرف می‌شود. امیدواریم سایر اتفاقات مشکل‌ساز دیگر هم یکی پس از دیگری رفع شوند تا باز هم شرکت‌ها بتوانند مثل قبل گوشی‌های خود را در سراسر جهان به فروش برسانند.