فهرست ۱۶ فیلم برتر درباره ریاضیدان‌ها

به گزارش مردم فردا، تعداد زیادی پروژه سینمایی حول محور یک ریاضیدان هم در این فهرست وجود دارد که دست‌کم گرفته‌ شده‌اند؛ به طوری که شاید حتی اسمشان را نشنیده باشید، با اینکه در بیشتر موارد، همه این فیلم‌ها را بزرگ‌ترین فیلمسازانی که صنعت سینما تا به حال به خود دیده است کارگردانی کرده‌، و بازیگران ستاره‌ای در آن‌ها نقش‌آفرینی کرده‌اند.
معیار انتخاب این فیلم‌ها وجود ریاضیدانان به عنوان شخصیت‌های اصلی بوده است. بنابراین، پروژه‌هایی مانند فیلم «مانیبال» (Moneyball) تنها در صورتی می‌توانستند در این فهرست جای بگیرند که شخصیت جونا هیل که ریاضیدان است، قهرمان داستان می‌بود. به جز سینمای هالیوود سینمای بین‌المللی هم در این فهرست گنجانده شده است. با در نظر گرفتن تمام این موارد، نظر شما را به شانزده فیلم برتر درباره ریاضیدان‌ها جلب می‌کنیم.

سال اکران: ۱۹۷۱
کارگردان: سم پکینپا
بازیگران: داستین هافمن، سوزان جرج، پیتر وان، دیوید وارنر، کالین ولند، پیتر آرن، تی. پی. مک‌کنا
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۲ از ۱۰۰
این فیلم که بسیاری از منتقدان مشهور سینمای از جمله جین سیسکل آن را تحسین کردند، پس از اکران بسیار بحث‌برانگیز شد. «سگ‌های پوشالی» سام پکین پا (۱۹۷۱) به طور خاص به دلیل نمایش خشونت زیاد مورد انتقاد قرار گرفت. بعضی صحنه‌هایش حتی سانسور شدند و از نظر زیبایی‌شناسی خشونت‌آمیز با چند فیلم دیگر که محصول همان سال بودند در یک رده قرار گرفتند؛ مثل «پرتقال کوکی» (A Clockwork Orange ) استنلی کوبریک و «هری کثیف» (Dirty Harry) دان سیگل.
اما «سگ‌های پوشالی» در مقایسه با این دو فیلم به راحتی نادیده گرفته می‌شود. این فیلم، بر اساس رمان گوردون ویلیامز با نام «محاصرهٔ مزرعهٔ ترنچر» (۱۹۶۹)، حول دیوید (با بازی داستین هافمن) ریاضیدان جوان آمریکایی می‌چرخد برای زندگی با همسرش به نواحی روستایی انگلیسی می‌آید تا روی تحقیقاتش تمرکز کند. او کارگران جوانی را از روستا برای تعمیر مزرعه استخدام می‌کند که در نهایت این زوج بدون خشونت را آزارمی‌دهند. وقتی این تعرض‌ها اوج می‌گیرند که دیوید به دفاع از هنری نیلز، مردک ساده‌لوح روستا، متهم به قتل می‌پردازد، و روستاییان به این بهانه به مزرعه حمله می‌کنند. دیوید تمام هوشش را برای بقای خویش به خدمت می گیرد؛ او که در مزرعه رخنه کرده، تله‌هایی را همه‌جا کار می‌گذارد تا با توان حمله مهاجمانش برابری کند. و همه‌ این‌ها تبدیل به منبع عجیب کشمکش و درگیری برای یک تریلر روانشناختی تبدیل می‌شود که خوشبختانه، کارگردان سام پکین پا به بهترین شکل آن را به تصویر کشید.

سال اکران: ۲۰۲۲
کارگردان: پارک دونگ هون
بازیگران: چوی مین-شیک، کیم دونگ وی
سینمای کره جنوبی، پس از به دست آوردن محبوبیت در ایالات متحده در اوایل دهه ۲۰۰۰ به لطف فیلم‌هایی مانند «اولد بوی» (Oldboy)، بعد از فیلم محصول ۲۰۱۹ «انگل» (Parasite) ساخته بونگ جون هو، اخیراً شاهد تجدید حیات در خارج از کشور بوده است. اما به جز این فیلم‌ها که شهرت جهانی دارند، فیلمسازان کره جنوبی هرگز از تولید محتوای باکیفیت دست نکشیده‌اند، و این در مورد «در دوران اوج ما» محصول ۲۰۲۲ بسیار صدق می‌کند. این فیلم به کارگردانی پارک دونگ هون، دو قهرمان داستان را دنبال می‌کند؛ یک ریاضیدان نابغه و دانش‌آموزی که در این حوزه شکست می‌خورد.
نقش اول را چوی مین سیک، یکی از بهترین بازیگران تاریخ کره جنوبی و ستاره «اولدبوی» بازی می‌کند. در «در دوران اوج ما»، او رابطه خیره‌کننده‌ای با همبازی خود بر صفحه نمایش، کیم دونگ هوی، که نقش یک تازه‌کار در حوزه ریاضیایت را بازی می‌کند، به اشتراک می‌گذارد. البته شاید شما این نام‌ها را در مقایسه با نام‌های امریکایی اصلاً نشناسید اما مطمئن باشید هر آنکه در ساخت «در دوران اوج ما» نقش داشته است – چه جلو دوربین و چه پشت صحنه – این پروژه را به اوج کیفی رسانده است.

سال اکران: ۲۰۱۵
کارگردان: متیو براون
بازیگران: دو پتل، جرمی آیرونز، توبی جونز، استیون فرای، جرمی نورثام، کوین مک‌نالی، انزو چیلنتی
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۳ از ۱۰۰
بر اساس رمان هندی اثر رابرت کانیگل در سال ۱۹۹۱ با همین نام، «مردی که بی‌نهایت را می دانست» (۲۰۱۵) به کارگردانی متیو براون، روی یک ریاضیدان واقعی به نام سرینیواسا رامانوجان تمرکز دارد، که دو پاتل نقشش را بازی می‌کند و جرمی آیرونز در نقش مکمل به‌عنوان یک ریاضی‌دان معتبر دیگر به نام جی.اچ هاردی در برابر او حضور دارد. هر دو بازیگر نقش آکادمیک خود را به خوبی به تصویر می‌کشند و منتقدان بازی هر دو را تحسین کرده‌اند. در واقع، حتی اگر به ریاضیات علاقه‌ای ندارید، بازی این دو و دینامیک میانشان ارزش تماشا دارد.
فیلم رامانوجان را دنبال می‌کند که در نظریه‌های ریاضیات زیر نظر استادش جی.اچ. هاردی پیشرفت می‌کند. اولی این کار را در دانشگاه کمبریج در بحبوحه حوادث فاجعه‌بار جنگ جهانی اول انجام می‌دهد، در حالی که خودش را با خانه جدیدش در انگلیس که به دلیل بی‌عدالتی‌های نژادی بسیار پیچیده‌تر از حد انتظار است، تطبیق می‌دهد. «مردی که بی‌نهایت را می‌دانست» در ابتدا شبیه یک فیلم زندگی‌نامه‌ای معمولی به نظر می‌رسد، با بازیگرانی در نقش‌های اصلی که بازی‌شان پتانسیل دریافت اسکار را دارد. اما با عمیق‌تر شدن در رابطه شخصیت‌های این فیلم و تلاش‌های بازیگران این شخصیت‌ها، این به یک فیلم ضروری درباره موضوع مورد بحث تبدیل می‌شود.

سال اکران: ۲۰۱۴
کارگردان: جیمز مارش
بازیگران: اِدی رِدمِین، فلیسیتی جونز، چارلی کوکس، امیلی واتسون، سایمن مک‌برنی، دیوید تیولیس، انزو چیلنتی، گای الیور-واتس، کریستیان مک‌کی، آلیس اور-ایوینگ
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۰ از ۱۰۰
از جمله فیلم‌های شناخته‌شده‌تر این فهرست، فیلم محصول ۲۰۱۴ «تئوری همه چیز» به کارگردانی جیمز مارش است که ادی ردمین در آن در نقش استیون هاوکینگ بازی می‌کند. کسانی که با داستان زندگی این فیزیکدان نظری آشنا نیستند، باید فیلم را از ابتدا با نگاهی تازه تجربه کنند، اما مطمئن باشید که این فیلم با یکی از درخشان‌ترین نقش‌آفرینی‌های کل این فهرست، طیف وسیعی از احساسات را در بر می‌گیرد.
ردمین در واقع موفق شد برای این فیلم تندیس طلایی بهترین بازیگر نقش اول مرد را در هشتاد و هفتمین دوره جوایز اسکار دریافت کند، و حقیقتاً او سزاوار این جایزه بود. نقش‌های مکمل فیلم را هم کسانی چون فلیسیتی جونز، چارلی کاکس و امیلی واتسون بازی کرده‌اند و همه پویایی ملموسی را با یکدیگر روی پرده به اشتراک می‌گذارند تا یکی از سرگرم‌کننده‌ترین تبادل دیالوگ‌هایی را که امروز درباره آن می‌خوانید ارائه کنند. اما در واقع، «نظریه همه چیز» به خاطر بازی ردمین به یک فیلم مهم درباره ریاضیدانان تبدیل شده است.

سال اکران: ۲۰۰۱
کارگردان: مایکل اپتد
بازیگران: دوگری اسکات، کیت وینسلت، جرمی نورثام، سافرون باروز، تام هالندر، انگس مک‌اینس، تام فیشر، رابرت پیو، مایکل تراتون
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۲ از ۱۰۰
بدون شک یکی از فیلم‌های کمتر شناخته‌شده در این فهرست، فیلم محصول ۲۰۰۱ «انیگما» به کارگردانی مایکل آپتد که فیلمنامه‌ آن را تام استاپارد بر اساس رمانی به همین نام نوشته رابرت هریس نوشته است. استاپارد نمایشنامه‌نویس قابل احترام است که آثار برجسته زیادی مثل «روزنکرانتز و گیلدنسترن مرده‌اند» (Rosencrantz and Guildenstern Are Dead) را در کارنامه خود دارد. اما او علاوه بر این، چندین فیلمنامه مهم دیگر هم نوشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به «برزیل» (Brazil) محصول ۱۹۸۵، «امپراتوری خورشید» (Empire of the Sun) محصول ۱۹۸۷ و «شکسپیر عاشق» (Shakespeare in Love) محصول ۱۹۹۸ اشاره کرد.
در این فیلم کیت وینسلت، بازیگر انگلیسی، در یکی از نقش‌های نادیده گرفته‌شده‌ حرفه‌ای‌اش (در کنار بازیگر داگری اسکات) در نقش یک رمزشکن معمای بلتچلی پارک در بحبوحه جنگ جهانی دوم بازی کرده است. این پروژه به دلیل عدم دقت تاریخی خود مورد انتقاد قرار گرفت، اما در بیشتر موارد، منتقدان از محصول کلی راضی بودند. وقتی صحبت از فیلم‌هایی درباره ریاضیدانان می‌شود، هیچ مکالمه‌ای بدون اشاره به «انیگما» کامل نمی‌شود.

سال اکران: ۱۹۹۸
کارگردان: دارن آرونوفسکی
بازیگران: سین گیلوت، مارک مارگولیس، بن شنک‌من، سامیا شعیب، پالاما هارت، آجی نایدو، جوانو گاردون، استیون پرلمن
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۸ از ۱۰۰
این تریلر روانشناختی به نویسندگی و کارگردانی دارن آرنوفسکی، یک نابغه ریاضی به نام ماکسیمیلیان کوهن را دنبال می‌کند که وسواس‌گونه در تلاش برای یافتن نظم کامل برای دنیایی که در آن زندگی می‌کند است. عنوان فیلم به عدد پی اشاره دارد و قهرمان اعتقاد دارد که جهان از عدد ساخته شده است، به طور خاص تلاش می‌کند تا طبیعت انسان را با نظریه اعداد مقایسه کند.
او که از سردرد خوشه ای، پارانویای شدید، توهم و اختلال اضطراب اجتماعی رنج می‌برد، برای به دست آوردن قابلیت پیش‌بینی بازار بورس از یک ابرکامپیوتر به نام «ایوکلید» (اقلیدس) استفاده می‌کند تا معادلاتی را که بر اساس چند میلیارد متغیر درست کرده است حل کند. ماکسیمیلیان در این مسیر با چند روحانی کابالا مواجه می‌شوند که اعتقاد دارند از طریق ریاضی می‌توان به اسم اعظم خداوند پی برد. او این مفهوم را پیگیری می‌کند.
این فیلم محصول ۱۹۹۸ اولین تجربه کارگردانی فیلم بلند آرونوفسکی بود و منتقدان از کیفیت آن راضی بودند. «پی» در باکس آفیس جهانی نیز موج بزرگی ایجاد کرد و تا به امروز هنوز هم محبوبیت خود را حفظ کرده است. اگر از طرفداران آثار بعدی این کارگردان مثل «مرثیه ای برای یک رویا» (Requiem for a Dream) محصول ۲۰۰۰، «کشتی‌گیر» (The Wrestler) محصول ۲۰۰۸، «قو سیاه» (Black Swan) محصول ۲۰۱۰ و «نهنگ» (The Whale) محصول ۲۰۲۲ هستید، یا صرفاً به ریاضیات علاقه دارید و به دنبال یک فیلم برتر درباره ریاضیدان‌ها هستید، «پی» گزینه خوبی برای شماست.

سال اکران: ۱۹۹۷
کارگردان: وینچنزو ناتالی
بازیگران: نیکول د بوئر، دیوید هیولت، اندرو میلر، جولیان ریچینگز، وین رابسن، مائوریس دین ونت، اندرو میلر
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۱ از ۱۰۰
«مکعب» به کارگردانی وینچنزو ناتالی از همان صحنه آغازین خود به لحاظ کار با دوربین شما را شگفت‌زده می‌کند. در وهله اول، از زوایای پایین برای انتقال حس درماندگی در یک شخصیت خاص استفاده می‌شود، در حالی که هدف قاب‌های لرزان دوربین رو دست برانگیختن اضطراب در مخاطب است که برای داستانی که می‌خواهد روایت کند، انتخاب بسیار مناسبی است. چرا که فیلم داستان شش نفر را دنبال می‌کند که ناگهان گرفتا در تله مرگی بیدار می‌شوند که بر اساس اصول ریاضی ساخته شده است، نوعی هزارتوی متشکل از اتاق‌های مکعبی‌شکل.
یکی از اعضای گروه یک دانشجوی ریاضی است، در حالی که سایرین مجموعه‌ای از مهارت‌هایی منحصر به‌فرد را دارند. میان آن‌ها یک تردست به همراه یک پزشک کلینیک و یک افسر پلیس هم هستند. این شخصیت‌ها را هیچ نام شاخصی نقششان را بازی نکرده است و وقتی به عوامل پشت صحنه نگاه می‌کنی هم نام آشنایی میانشان می‌یابی. با این حال، «مکعب»از اولین صحنه تا قاب پایانی سفری هیجان‌انگیز است و بدون شک یک فیلم برتر درباره ریاضیدان‌ها به حساب می‌آید.

سال اکران: ۱۹۸۸
کارگردان: رامون منندز
بازیگران: ادوارد جیمز آلموس، روسانا دسوتو، لو دایموند فیلیپس، اندی گارسیا، کامرون آرگانزیانو، ایستل هاریس، ونسا مارکز، جیمز ویکتور
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
فیلم «بایست و تحویل بده» به کارگردانی رامون منندز بر اساس فیلمنامه‌ای که او با تام موسکا نوشته است، داستان زندگی واقعی معلم ریاضی دبیرستان جیمی اسکالانته را روایت می‌کند که دانش‌آموزانش را که تمایل به ترک تحصیل دارند تشویق به یادگیری علم حساب می‌کند. ادوارد جیمز اولموس که نقش این معلم را بازی می‌کند، نامزدی بهترین بازیگر مرد را در شصت و یکمین دوره جوایز اسکار دریافت کرد.
با اینکه او تندیس طلایی اسکار را به داستین هافمن به خاطر بازی در نقش یک نابغه ریاضی دیگر در فیلم «مرد بارانی» (Rain Man) باخت. اما بازی اولموس یکی از افسانه‌ای‌ترین بازی‌های دهه ۱۹۸۰ است و البته چیزی از ارزش کار اولموس کم نمی کند. خود فیلم هم برنده جایزه بهترین فیلم بلند Independent Spirit شد که افتخار نسبتاً بالایی است.

سال اکران: ۲۰۱۴
کارگردان: مورتن تیلدام
بازیگران: بندیکت کامبربچ، کیرا نایتلی، متیو گود، روری کینیار، چارلز دنس، مارک استرانگ
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
آلن تورینگ، ریاضیدان و دانشمند کامپیوتر بریتانیایی که او را پدر علم کامپیوتر نظری و هوش مصنوعی می‌دانند، تأثیرگذارترین شخصیتی است که این حوزه تا به حال به خود دیده است. نقش او را در فیلم محصول ۲۰۱۴ «بازی تقلید» (۲۰۱۴) که بر اساس کتاب زندگینامه چاپ ۱۹۸۳ به نام «آلن تورینگ: انیگما» نوشته اندرو هاجز و به کارگردانی مورتن تیلدام ساخته شده‌، بندیکت کامبربچ بازی کرده است که بازی‌اش مورد تحسین گسترده نیز قرار گرفت.
او در نقش این تحلیل‌گر رمز در طول جنگ جهانی دوم پیام‌های اطلاعاتی آلمان را برای دولت بریتانیا رمزگشایی می‌کرد. از دیگر بازیگران فیلم کیرا نایتلی، متیو گود، روری کینیار، چارلز دنس، و مارک استرانگ هستند. این فیلم در مجموع برنده بهترین فیلمنامه اقتباسی در هشتاد و هفتمین دوره جوایز اسکار شد و اثر به طور کلی از کیفیت بالایی برخوردار است. اگر «بازی تقلید» مطمئناً ارزش آن را دارد که برای تماشایش وقت بگذارید.

سال اکران: ۲۰۰۹
کارگردان: جوئل و اتان کوئن
بازیگران: مایکل استولبارگ، ریچارد کایند
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
در این فیلم به نویسندگی و کارگردانی جوئل و اتان کوئن، مایکل استهلبرگ در نقش یک استاد فیزیک به نام لری گوپنیک بازی می‌کند. فیلم زندگی او را که هم از نظر شخصی و هم حرفه‌ای در حال از هم پاشیدن است، روایت می‌کند. منبع اصلی کشمکش او درونی و برادران کوئن از این موضوع برای نگاهی به شرایط انسانی استفاده کرده‌‌اند. همسر لری او را ترک می‌کند، برادرش پس از از دست دادن کارش به خانه او می‌آید و یکی از همکارانش تلاش می‌کند تا موقعیت او را خراب کند.
و علی‌رغم بی‌توجهی عمومی نسبت به این فیلم محصول ۲۰۰۹، «یک مرد جدی» به شدت از سوی منتقدان مورد استقبال قرار گرفت. و حتی در هشتاد و دومین دوره جوایز اسکار هم در رشته بهترین فیلم و هم بهترین فیلمنامه اورجینال نامزد دریافت جایزه شد. فیلم ویژگی‌های خوب دیگری هم دارد که از جمله آن می‌توان به فیلمبرداری راجر دیکینز تا موسیقی کارتر بورول اشاره کرد. همه این‌ها آن‌قدر باکیفیت هستند که «یک مرد جدی» را به گزینه‌ای مناسب برای این فهرست تبدیل کند.

سال اکران: ۲۰۰۱
کارگردان: ران هاوارد
بازیگران: راسل کرو، جنیفر کانلی، ویوین کاردن، اد هریس، پل بتانی، آدام گلدبرگ، جاد هیرش، کریستوفر پلامر، مایکل اسپر
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۴ از ۱۰۰
با توجه به آمار روی کاغذ، فیلم اسکاربرده و تحسین‌شده محصول ۲۰۰۱ «یک ذهن زیبا» با اختلاف چشمگیرترین فیلم این فهرست است. این فیلم که بر اساس کتابی به همین نام نوشته سیلویا ناسار ساخته شده است، نه تنها در باکس آفیس جهانی پول زیادی به دست آورد – ۳۱۷ میلیون دلار با بودجه ۵۸ میلیون دلاری – بلکه در هفتاد و چهارمین دوره جوایز اسکار نیز به موفقیت دست یافت.
فیلم از مجموع هشت نامزدی، چهار جایزه از جمله بهترین کارگردانی برای ران هاوارد، بهترین بازیگر زن برای جنیفر کانلی، بهترین فیلمنامه اقتباسی برای آکیوا گلدزمن و حتی بهترین فیلم را با خود به خانه برد. فقط راسل کرو، بازیگر استرالیایی، برای کار ارزنده‌اش در این فیلم با تندیس طلایی به خانه نرفت، اما با این حال، به لطف تلاش‌هایش در نقش ریاضی‌دان آمریکایی برنده جایزه نوبل اقتصاد، جان نش و مسائلی که به دلیل بیماری روان‌گسیختگی با آن‌ها مواجه می‌شود، نامزد بهترین بازیگر مرد شد.

سال اکران: ۲۰۲۳
کارگردان: کریستوفر نولان
بازیگران: کیلین مورفی، امیلی بلانت، مت دیمون، رابرت داونی جونیور، فلورنس پیو، جاش هارتنت، کیسی افلک، رامی ملک، کنت برانا
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
کریستوفر نولان کارگردان انگلیسی و کیلیان مورفی بازیگر ایرلندی در ششمین همکاری خود بار دیگر با هم متحد شدند تا به مخاطبان در سراسر جهان نشان دهند که چگونه یک مرد در بحبوحه جنگ جهانی دوم تاریخ را برای همیشه تغییر می‌دهد. البته «اوپنهایمر» (۲۰۲۳) حول فیزیکدان نظری با اصالت آمریکایی می‌چرخد -که مورفی آن را به گونه‌ای بازی کرده است که نقشی سرنوشت‌ساز در کارنامه هنری‌اش خواهد داشت- در حالی که پروژه منهتن را برای توسعه بمب اتمی رهبری می‌کند.
اگرچه تماشای «اوپنهایمر» در بعضی لحظات دشوار است، اما با چنان سرعتی حرکت می‌کند که ماهیت هوشمندانه و به خوبی تحقیق‌شده دیالوگ‌هایش، توجه مخاطب را تا زمانی که تیتراژ به پایان برسد، حفظ می‌کند. و فیلم یکی از پرستاره‌ترین عناوین این فهرست هم هست که همه‌شان بهترین بازی‌های خود را ارائه کرده‌ان، به همین دلیل و دلایل فنی دیگر، این فیلم برتر درباره ریاضیدان‌ها در پنج فیلم برتر این فهرست قرار گرفته است.