5 نکته کلیدی پیرامون قرارداد که باید بدانید

در واقع، اغلب مردم جامعه نمی‌دانند که در عالم حقوق، واژه (قرارداد) با واژه‌ای مثل (عقد) تفاوت‌های فراوانی دارد. اینجا است که برای بیان مطالب حقوقی در وب یا شبکه‌های اجتماعی به‌ناچار مجبور هستیم که این واژگان تخصصی را برای درک بیشتر مخاطبان، به‌جای یکدیگر به کار ببریم.

نکته 1: تعریف قرارداد

علم حقوق، درست مانند سایر علوم، مملو از عبارات و اصطلاحاتی است که در میان عامه مردم شناخته شده نیستند همین امر نیز باعث شده تا روزبه‌روز شاهد افزایش بی‌رویه پرونده‌های مطروحه در دادگاه‌ها و شوراهای حل اختلاف باشیم. یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین اصطلاحات حقوقی «قرارداد» است. همین ابتدا باید بگوییم که قرارداد و عقد دو مفهوم مختلف هستند که آثار حقوقی خاص خود را دارند؛ بنابراین فقط در برخی از مواقع این اجازه را داریم که آن‌ها را به‌جای همدیگر به کار ببریم.
"به زبان ساده، قرارداد نیز مانند عقد، آثار و عواقب حقوقی مختلفی برای طرفین خواهد داشت. یعنی به‌موازات انعقاد یک قرارداد، طرفین آن صاحب حق و تکلیف می‌شوند، تعهداتی را برعهده می‌گیرند و ممکن است از انجام برخی امور نسبت به موضوع قراردادشان منع شوند. با‌این‌حال، قرارداد، گسترده‌تر از عقد است. چرا؟ چون منظور قانون‌گذار از عقد در ماده 183 قانون مدنی و همین‌طور چند ماده بعدی، صرفاً عقود معین است. این در حالی است که قرارداد علاوه بر عقود معین، شامل عقود نامعین نیز می‌شود."
حالا سؤال بعدی مطرح می‌شود که عقود معین و نامعین چه تفاوتی باهم دارند؟ اجازه دهید تا این موضوع را در پاراگراف‌های بعدی توضیح دهیم. پس همچنان تا انتها همراه باشید. حال اگر قصد دارید یک وکیل باتجربه و حرفه‌ای قراردادی را برایتان تنظیم کند، کافی است به دسته‌بندی انواع قراردادها سایت وکیل‌باشی مراجعه کنید. هر آنچه در این زمینه نیاز دارید را در قسمت قراردادها برایتان فراهم آورده‌ایم.
دانلود انواع قرارداد

نکته 2: انواع قرارداد

ماده ۱۸۴ قانون مدنی: عقود و معاملات به اقسام ذیل منقسم می‌شوند: لازم، جایز، خیاری، منجز و معلق. علاوه بر تقسیم‌بندی قراردادها در این ماده، ما می‌توانیم توافقات حقوقی را از سایر جهات بررسی کنیم. به‌این‌ترتیب در اینجا افزون بر موارد ذکرشده در ماده 184 ق.م به معین و نامعین بودن که دانستن آن اهمیت فراوانی دارد نیز اشاره خواهیم کرد.
دسته‌بندی 6 نوع از انواع قراردادها که شناختشان ضروری است عبارت‌اند از:

معین (با نام)
قرارداد نامعین (بی‌نام)
قرارداد لازم
قرارداد جایز
عقد خیاری (قرارداد خیاری)
قرارداد منجز
قرارداد معلق

نکته 3: شرایط صحت قرارداد

شرایط صحت قرارداد یعنی شرایطی که اگر در یک قرارداد وجود نداشته باشند، باید آن را باطل یا غیرنافذ بدانیم. این شرایط در ماده 190 ق.م ذکر شده‌اند که شامل موارد زیر هستند:

یک) قصد طرفین و رضای طرفین

منظور از قصد و رضایت داشتن برای انعقاد قرارداد این است که هیچ یک از طرفین از روی ترس، اجبار یا حتی اکراه، دست به امضای قرارداد نزنند. در غیر این صورت قرارداد ایجادشده فاقد اعتبار بوده و بلااثر است. چرا؟ چون در این حالت، اراده فرد مخدوش می‌شود و این موضوع در حقوق اهمیت بسزایی دارد.

دو) اهلیت طرفین

مبحث اهلیت، مسائل فراوانی دارد که در این نوشته مجال صحبت راجع به آن نیست. بااین‌حال کافی است در این حد بدانید که برای تنظیم هر موافقت‌نامه، طرفین باید «اهل» باشند. مقصود از اهلیت داشتن یا اهل بودن این است که تمام طرف‌های توافق سنشان بالای 18 سال باشد، جنون دوره‌ای یا دائمی نداشته باشند، از عقل معاش برخوردار بوده و به بالغ محسوب شوند.
این مسئله را در وادی حقوق این‌طور بیان می‌کنیم که: طرفین قرارداد باید عاقل، بالغ و رشید باشند؛ یعنی افراد سفیه و مجنون، کودکان و اشخاص زیر 18 سال برای انعقاد موافقت‌نامه صلاحیت لازم را ندارند.

سه) معین‌بودن مورد معامله

معین‌بودن در مقابل نامعین بودن یا ابهام داشتن قرار می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، اگر شما قصد خرید یک دستگاه اتومبیل را دارید، آن ماشین باید معلوم و معین باشد؛ یعنی میان دو یا چند ماشین مردد نباشید و مصداق آن نیز در عالم خارج وجود داشته باشد. مثل خرید یک دستگاه اتومبیل پراید سفید مدل 1400 متعلق به آقای احمدی.
اگر مورد معامله شما فاقد این وصف باشد، بطلان قرارداد حتمی است.

چهار) مشروعیت جهت معامله

نوشتن جهت معامله در متن قرارداد، هیچ ضرورتی ندارد؛ اما اگر آن را بنویسید هر دو طرف ملزم به رعایت این مسئله خواهند بود. جهت معامله همان هدف و نیتی است که طرفین از انجام قرارداد دارند؛ مثلاً شما قصدتان از خرید خانه، سکونت در آن است. چنانچه قصد شما دایر کردن قمارخانه یا مرکز فحشا باشد، آن معامله باطل محسوب می‌شود.

نکته 4: ارکان قرارداد

در حالت کلی، روش نوشتن قرارداد به این صورت است که مواد، تبصره‌ها و بندهای توافق را با بادقت کافی در چند نسخه (به تعداد طرفین قرارداد) می‌نویسند. معمولاً ارکان و اجزاء اصلی همه قراردادها شامل موارد زیر است:
ماده 1) عنوان یا همان نام قرارداد
ماده 2) مشخصات طرفین قرارداد
ماده 3) موضوع قرارداد
ماده 4) مدت قرارداد
ماده 5) مبلغ قرارداد
ماده 6) تعهدات طرفین
ماده 7) فورس ماژور یا موارد اضطراری (قوه قهریه)
ماده 8) شرایط و نحوه فسخ قرارداد
ماده 9) مرجع حل و فصل اختلاف
البته، در غالب موارد، تعداد مواد قراردادها بیشتر از این 9 ماده است و مواردی مثل شرط محرمانگی اطلاعات، عدم رقابت و.... نیز در توافق‌نامه نوشته می‌شود.

نکته 5: موارد و اسباب انحلال قرارداد

انحلال یعنی منحل شدن و برهم‌زدن است. بر همین اساس، اگر قراردادی 4 شرط صحت معامله را داشته باشد، طرفین آن می‌توانند به‌وسیله یکی از اسباب انحلال قرارداد، به توافقشان پایان دهند. فراموش نکنید که انحلال و بطلان قرارداد، دو موضوع جداگانه هستند و نباید آن‌ها را یک امر واحد در نظر بگیریم. ابطال قرارداد هنگامی مطرح می‌شود که توافق شکل‌گرفته از همان ابتدا صحیح نباشد. به‌عبارت‌دیگر، اگر قرارداد شما یکی از 4 شرط مزبور در ماده 190 ق.م را نداشته باشد؛ مثلاً مورد معامله معین نباشد، توافق منعقد شده نیز از همان زمان انعقاد باطل است.

فسخ قرارداد
اقاله یا تفاسخ قرارداد
انفساخ قرارداد

مشاوران حقوقی و وکلای تیم وکیل‌باشی، انواع قرارداد را برای شما آمده کرده‌اند؛ بنابراین، توصیه می‌کنیم حتماً از این امکان کم‌نظیر موجود در سایت بهره‌مند شوید.
چنانچه راجع به این نوشته سؤال یا ابهامی دارید آن را در قسمت نظرات بنویسید. مشاوران تیم همواره پاسخگوی شما عزیزان هستند.