هدیه دولت به بازار اجاره؛ سامانه خودنویس به داد مستاجران می رسد؟

به گزارش مردم فردا،حدود ۱۷۰ هزار واحد صنفی فعال در کشور فعالیت دارند که اگر به طور متوسط هر کدام پنج نفر را استخدام کرده باشند، تقریبا ۸۵۰ هزار نفر به‌عنوان مشاور املاک مشغول به کار هستند، بنابراین این نگرانی پیش آمده که سامانه خودنویس با حذف این عده، نان‌شان را آجر کند و بیکاری را افزایش دهد. اما نماینده مشاوران املاک ضمن انتقاداتی که به سامانه خودنویس دارد، کاهش آگهی‌های فیک و کنار گذاشته شدن قیمت‌سازی را از جمله مزایای آن می‌داند.
مشاهدات میدانی  نشان می‌دهد به دلیل اینکه هنوز استقبال از سوی مالکان محدود است، به طور تقریبی از هر ۲۰ قرارداد، دو الی سه کد رهگیری از سامانه خودنویس گرفته می‌شود که همین موضوع هم مستاجران را برای گرفتن وام ودیعه مسکن بلاتکلیف کرده است. هرچند دولت می‌گوید با بستری که فراهم کرده عملیات خریدوفروش برای مردم آسان می‌شود و در عین حال فکری هم به حال مشاوران املاک کرده و در این بین تنها قرار است بساط دلالان جمع شود.

سامانه خودنویس چیست؟

سامانه خودنویس چیست؟ قبل از اینکه به پای صحبت‌های مردم و مشاوران املاک بنشینیم، خوب است بدانیم سامانه چه کارکردی برای مردم دارد و به کل به چه دردی می‌خورد؟
تا پیش از این مردم باید به بنگاه معاملات ملکی محله خود سر می‌زدند تا قرارداد اجاره خود را با مالک خانه ببندند. حالا دولت می‌گوید سامانه املاک و مستغلات با نام تجاری خودنویس را راه‌اندازی کرده تا مردم در هر ساعت از شبانه‌روز که دل‌شان بخواهد و یا حتی در روز‌های تعطیل وارد این سامانه شوند و قراداد اجاره خود را منعقد کنند. یعنی راه گرفتن کد رهگیری دیگر از مسیر سامانه خودنویس میسر است؛ آن هم به صورت رایگان.
آنگونه که مسئولان دولتی می‌گویند استقبال از سامانه خودنویس خوب بوده و حتی روز یکشنبه با ورود ۶ هزار و ۴۵۰ نفر به این سامانه رکورد انعقاد قراداد شکسته شده است. ظاهرا دست اندرکاران مربوطه هم شب و روز در حال کار هستند تا نسخه اولیه خریدوفروش از خردادماه آغاز به کار کند.
سامانه خودنویس برای مردم کاملا رایگان و این یکی از مزیت‌هایی است که از آن نام برده می‌شود. حالا قرار است تمامی قرارداد‌ها از جمله تجاری، اداری، مسکونی و حتی باغ و به صورت کامل تمامی املاک و مستغلات در این سامانه ثبت شوند.
سامانه خودنویس در بین مردم چه جایگاهی دارد و آن‌ها چطور به این دستاورد دولت نگاه می‌کنند؟ مشاهدات میدانی فرارو نشان می‌دهد که استقبال مردم بد نبوده، اما انتقادات هم کم نیستند.
یکی می‌گوید با سامانه خودنویس دست دلالان کوتاه می‌شود، کمیسیون نمی‌دهیم و در ضمن قیمت‌ها هم ارزان‌تر و واقعی‌تر می‌شوند.
دیگری با زبان تندوتیزی می‌گوید قرار نیست که مردم قربانی ساختار عقب‌مانده بنگاهداران شوند.
عده‌ای هم نگرانند و شاید مهم‌ترین نگرانی آن‌ها از خودداری کردن مالکان برای ثبت نام در سامانه خودنویس باشد که بنابراین سدی خواهد بود برای گرفتن وام ودیعه مسکن که یکی از شروط آن داشتن کد رهگیری است.
سامانه خودنویس برای مشاوران املاک چه نقشی را بازی می‌کند؟ آیا سامانه خودنویس می‌تواند مانعی باشد برای کسب درآمدزایی از سوی مشاوران املاک؟ سعید لطفی، عضو هیات مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران در گفتگو با فرارو این موضوع را رد می‌کند.
سامانه خودنویس از نظر لطفی چند جنبه دارد. به قول این فعال حوزه مسکن ما نمی‌توانیم بگوییم طلا خوب است یا چوب؛ بلکه هر کدام در جای خود کاربرد مشخصی دارد. قطعا سامانه خودنویس مزیت‌هایی دارد؛ از جمله جلوی آگهی‌های فیک گرفته می‌شود و با نظارتی که اعمال می‌شود، قیمت‌سازی انجام نمی‌گیرد.

سعید لطفی معتقد است که باید حق و حقوق مشخصی برای مشاوران املاک در نظر گرفته شود و در این حین دولت باید خانه‌های خالی که به نام بانک‌ها هستند، کنترل کند. در ضمن، از آنجایی که مالکان و مستاجران خودشان کار‌های مربوط به انعقاد اجاره را دنبال خواهند کرد، دولت باید امتیازات و مشوق‌هایی برای مشاوران املاک در نظر بگیرد.

سامانه خودنویس می‌تواند دعوای حقوقی هم راه بیاندازد؟ لطفی در پاسخ به این سوال می‌گوید مشاوران املاک در مباحث حقوقی مثل شورای حل اختلاف کدخدامنشانه کار می‌کردند و به‌نوعی ضربه‌گیر هستند. بنابراین، چون الان خود مردم باید کار‌های مربوط را در سامانه خودنویس دنبال کنند، از آنجایی که همه دارای دانش حقوقی نیستند، ممکن است مشکلاتی از این بابت ایجاد شود.

نگرانی مشاوران املاک درباره سامانه خودنویس چیست؟
برای اینکه بدانم سامانه خودنویس چه نگرانی‌هایی را برای مشاوران املاک ایجاد کرده، به صحبت‌های نماینده آن‌ها اکتفا نکردم. در تماس تلفنی که با یکی از مشاوران املاک در محدوده غرب تهران داشتم، از او در این باره جویا شدم. این مشاور املاک نگران قطعی‌های مکرر سامانه خودنویس بود که فرآیند کار را برای مشتری‌هایش زمانبر کرده، طوری که گرفتن یک کد رهگیری سه تا چهار روز طول می‌کشد.

گودرزی، مشاور املاک دیگری در محدوده شرق تهران نگرانی بیکاری همکارانش است. او حتی به بیکاری دو تا سه هزار مشاور املاک اشاره می‌کند. این مشاور املاک همچنین می‌گوید که وقتی مشتریان‌شان از موجران درخواست کد رهگیری می‌کنند، آن‌ها به دلیل مسائلی از قبیل مالیات‌ستانی سر باز می‌زنند و این یعنی محروم شدن مشتری از گرفتن وام.
سامانه خودنویس برای دولت، اما یک دستاورد محسوب می‌شود و می‌گوید جای نگرانی نیست. آنطور که معاون وزیر راه و شهرسازی گفته: «مردم این حق اختیار را دارند که در سامانه خودنویس به صورت مستقیم قرارداد مورد نظر را تنظیم کنند یا از طریق مشاوران املاک در این سامانه برای تنظیم قرارداد اقدام کنند. در صورت تنظیم قرارداد از طریق مشاوران املاک در سامانه تنها حق العمل به همرسانی دو طرف قرارداد را با نرخ رسمی و مصوب به مشاوران می‌پردازند، اما در صورت تنظیم قرارداد به صور مستقیم وجهی پرداخت نمی‌کنند و کاملا رایگان است.»

سامانه خودنویس در ضمن قرار نیست مشاوران املاک را از بازار مسکن حذف کند. چاره کار را دولتمردان در ارائه خدمات بهتر از سوی آن‌ها می‌دانند، چون معتقدند نمی‌توان با تکنولوژی مقابله کرد.

مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی هم سامانه خودنویس را به معنای بیکار شدن مشاوران املاک نمی‌داند اتفاقا به نظر بذرپاش این سامانه با حذف واسطه‌ها به کنترل بازار مسکن کمک می‌کند.